แนวทางการบริหารจัดการการท่องเที่ยวเชิงเกษตรและนิเวศโดยชุมชนอย่างยั่งยืน จังหวัดชัยภูมิ

บทคัดย่อ

การวิจัยเรื่อง แนวทางของการบริหารจัดการการท่องเที่ยวเชิงเกษตรและนิเวศโดยชุมชนอย่างยั่งยืน จังหวัดชัยภูมิ มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาสภาพการบริหารจัดการการท่องเที่ยวเชิงเกษตรและนิเวศโดยชุมชน 2) เพื่อศึกษาผลกระทบจากการการบริหารจัดการการท่องเที่ยวเชิงเกษตรและนิเวศโดยชุมชนในด้านเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม และ 3) เพื่อศึกษาแนวทางของการบริหารจัดการการท่องเที่ยวเชิงเกษตรและนิเวศโดยชุมชนอย่างยั่งยืน เก็บข้อมูลการวิจัยเชิงปริมาณจากประชาชนที่เป็นกลุ่มตัวอย่างในพื้นที่วิจัย จำนวน 200 คน และเชิงคุณภาพจากผู้มีส่วนได้เสียจากการบริหารจัดการการท่องเที่ยวเชิงเกษตรและนิเวศโดยชุมชนในการสนทนากลุ่มย่อยจำนวน 12 คน และสัมภาษณ์เชิงลึกผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 6 คน เพื่อหาแนวทางในการบริหารจัดการท่องเที่ยวเชิงเกษตรและนิเวศอย่างยั่งยืน วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานและการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา

          ผลการศึกษาวิจัย คือผลการวิเคราะห์สภาพการบริหารจัดการการท่องเที่ยวเชิงเกษตรและนิเวศโดยชุมชน พบว่าความคิดเห็นของประชาชนด้านการบริหารจัดการท่องเที่ยวชุมชนในภาพรวม อยู่ในระดับมาก เมื่อวิเคราะห์รายด้าน พบว่าด้านสังคม ประเพณี วัฒนธรรมชุมชน มีคะแนนค่าเฉลี่ยสูงที่สุด รองลงมาคือ สิ่งแวดล้อม ด้านการบริการนักท่องเที่ยว และด้านเศรษฐกิจชุมชน ตามลำดับ ผลการศึกษาผลกระทบจากการบริหารจัดการการท่องเที่ยวเชิงเกษตรและนิเวศโดยชุมชน ในด้านเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อมพบว่า ด้านเศรษฐกิจ ประชาชนมีรายได้เพิ่มขึ้น มีงานทำในท้องถิ่น ได้รับการพัฒนาสิ่งอำนวยความสะดวก และเอกลักษณ์ชุมชนเพื่อดึงดูดความสนใจของนักท่องเที่ยว ส่วนผลกระทบด้านลบยังเกิดความเหลื่อมล้ำในชุมชนและการแสวงหาผลประโยชน์จากกลุ่มบุคคลบางกลุ่ม ผลกระทบด้านสังคม/ประเพณี/วัฒนธรรม พบว่าประชาชนมีความรู้ความเข้าใจในการจัดการท่องเที่ยวของชุมชน สามารถปรับตัวและนำเอาภูมิปัญญา ประเพณีวัฒนธรรมตลอดจนเอกลักษณ์ชุมชนมาพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์ สามารถยกระดับคุณภาพชีวิตให้ดีขึ้น ส่วนผลกระทบในด้านลบพบว่าเกิดความเหลื่อมล้ำในชุมชน และชุมชนใกล้เคียงที่ไม่ได้เข้ามามีส่วนเกี่ยวข้อง ขาดการมีส่วนร่วมและเกิดความขัดแย้งในชุมชน มีความเสี่ยงด้านความปลอดภัยต่อชีวิตและทรัพย์สิน ปัญหายาเสพติด ในด้านสิ่งแวดล้อมพบว่าเกิดการพัฒนาพื้นที่ให้เป็นระเบียบสวยงาม บ้านพักอาศัย ห้องน้ำให้ถูกสุขลักษณะ อาหารสะอาดถูกสุขอนามัย ประชาชนมีความรู้ความเข้าใจในการดูรักษาสภาพแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติมากยิ่งขึ้น ส่วนผลกระทบด้านลบในด้านสิ่งแวดล้อม พบว่ามีปริมาณขยะมูลฝอย และความเสื่อมโทรมของทรัพยากรธรรมชาติ สำหรับแนวทางของการบริหารจัดการการท่องเที่ยวเชิงเกษตรและนิเวศโดยชุมชนให้เกิดความยั่งยืนนั้น มีแนวทางดังนี้ คือ 1) นโยบายการส่งเสริมการท่องเที่ยว ต้องกำหนดแผนงานการพัฒนาการท่องเที่ยวชุมชนที่ชัดเจน มีความต่อเนื่องและให้บทบาทกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเข้ามาขับเคลื่อนนโยบายการพัฒนาการท่องเที่ยว 2) การมีส่วนร่วมของประชาชนและภาคีเครือข่ายร่วมพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงเกษตรและนิเวศในชุมชน 3) กิจกรรมการท่องเที่ยว เน้นวิถีชีวิต วิถีชุมชน เอกลักษณ์ชุมชน เป็นแหล่งเรียนรู้ให้กับนักท่องเที่ยว ในด้านกิจกรรมการเกษตรและเรียนรู้ระบบนิเวศ สิ่งแวดล้อมชุมชน ที่สมดุลและยั่งยืน 4) สร้างระบบระบบกลไกการบริหารจัดการท่องเที่ยวที่ดี มีประสิทธิภาพ มีคุณธรรม
ลดความเหลื่อมล้ำในชุมชนในรูปของคณะกรรมการซึ่งมีหน่วยภาครัฐเป็นที่ปรึกษา 5) การพัฒนาศักยภาพของบุคลากรในท้องถิ่น และ 6) การส่งเสริมตลาดสินค้าเกษตรในท้องถิ่น