ทิศทางระบบสาธารณสุขของประเทศไทย: ความเจริญทางเศรษฐกิจ ความไม่เท่าเทียมทางสังคม และความท้าทายของสังคมผู้สูงอายุ

บทคัดย่อ

ทิศทางระบบสาธารณสุขของประเทศไทยในทศวรรษที่ผ่านมาได้รับอิทธิพลจากความเจริญทางเศรษฐกิจ ความไม่เท่าเทียมทางสังคม และการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชากรสู่สังคมผู้สูงอายุ การศึกษานี้วิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างตัวชี้วัดทางเศรษฐกิจ รายจ่ายด้านสุขภาพ และแนวโน้มทางประชากรระหว่างปี พ.ศ. 2555 – 2564 พบว่าผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศ (GDP) มีความสัมพันธ์เชิงบวกกับรายจ่ายด้านสุขภาพ (r = 0.848, p = 0.002) สะท้อนบทบาทของการเติบโตทางเศรษฐกิจในการส่งเสริมการลงทุนด้านสุขภาพ ขณะที่ความไม่เท่าเทียมด้านรายได้ (ดัชนี GINI) มีความสัมพันธ์เชิงลบกับรายจ่ายด้านสุขภาพ (r = -0.869, p = 0.001) บ่งชี้ถึงความเหลื่อมล้ำในการเข้าถึงบริการ แม้จะมีระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า (UHC) นอกจากนี้ การเพิ่มขึ้นของแพทย์ (r = 0.891, p < 0.001) และพยาบาล (r = 0.961, p < 0.001) สัมพันธ์เชิงบวกกับอายุขัยเฉลี่ยที่สูงขึ้น ขณะที่อัตราการเกิดที่ลดลง (r = -0.974, p < 0.001) และประชากรสูงอายุที่เพิ่มขึ้น ส่งผลกระทบต่อรูปแบบการใช้จ่ายด้านสุขภาพอย่างมีนัยสำคัญ เพื่อรับมือกับความท้าทายเหล่านี้ การศึกษานี้เสนอแนวนโยบาย ได้แก่ การขยายความช่วยเหลือด้านสุขภาพแก่ผู้มีรายได้น้อย การส่งเสริมสุขภาพเชิงป้องกันในชนบท การกระจายบุคลากรทางการแพทย์สู่พื้นที่ขาดแคลน และการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานการดูแลผู้สูงอายุโดยบูรณาการเข้ากับแผนยุทธศาสตร์สุขภาพแห่งชาติ เพื่อมุ่งสู่ระบบสาธารณสุขที่ครอบคลุมและยั่งยืน