ศึกษาวิเคราะห์คัมภีร์สุขาวดีวยุหสูตรพุทธศาสนามหายาน

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาวิเคราะห์คัมภีร์สำคัญของพระพุทธศาสนามหายานนิกายสุขาวดี คือ คัมภีร์สุขาวดีวยูหสูตรซึ่งรจนาเป็นภาษาสันสกฤต และศึกษาเปรียบเทียบกับคัมภีร์พระไตรปิฎกในพระพุทธศาสนา ในตอนต้นกล่าวถึงแนวทางของพระพุทธศาสนาดั้งเดิมและการเปลี่ยนแปลงที่นำไปสู่คติทางมหายาน ก่อตั้งเป็นสำนักต่าง ๆ มากมาย ดังเช่น สำนักสุขาวดี ซึ่งมีพระสูตรที่สำคัญประจำสำนักอยู่ 4 สูตร คือ สุขาวดีวยูหสูตร จุลสุขาวดีวยูหสูตร อมิตายุรธยานสูตร และอมิตายุสูโตรปเทศ จากการศึกษาพบว่า คัมภีร์สุขาวดีวยูหสูตรประกอบด้วยเนื้อหาสำคัญดังต่อไปนี้ คือ ทรรศนะเรื่องบารมี ทรรศนะเรื่องพระพุทธเจ้า ทรรศนะเรื่องพระโพธิสัตว์ ทรรศนะเรื่องจักรวาล และวิสุทธิภูมิ แนวคิดเรื่องการบูชาพระอมิตาภะ แนวคิดเรื่องมหาปณิธาน และแนวคิดเรื่องสุขาวดีกับทรรศนะต่าง ๆ จากการเปรียบเทียบเนื้อหาในคัมภีร์สุขาวดีวยูหสูตรและคัมภีร์พระไตรปิฎก คำสอนที่แตกต่างกัน คือ แนวคิดเรื่องตรีกายของพระพุทธเจ้า และแนวคิดเรื่องพุทธเกษตร ในพระไตรปิฎกยอมรับรูปกายของพระพุทธเจ้าว่ามีเพียงธรรมกายและนิรมาณกายเท่านั้น ส่วนสัมโภคกายในคัมภีร์มหายานไม่มีระบุไว้ซึ่งก็เชื่อมโยงกับแนวคิดเรื่องพุทธเกษตรที่คัมภีร์พระไตรปิฎกไม่ยอมรับประเด็นนี้เช่นกัน ประเด็นเรื่องพุทธเกษตรนำมาซึ่งข้อแตกต่างกับคำสอนของพุทธเถรวาทมากมาย อาทิเช่น คำสอนเรื่องปัญญาญาณหรือกฎแห่งกรรม รวมทั้งข้อโต้แย้งอื่น ๆ ที่ตามมา รูปแบบการแต่งคัมภีร์สุขาวดีวยูหสูตรประกอบด้วยบท ร้อยแก้ว มี 47 ปริจเฉทและแทรกบทร้อยกรองในบางปริจเฉท ปริจเฉทที่ 8 สำคัญที่สุดเพราะเป็นเรื่องของปณิธานบารมีซึ่งเป็นคำสอนที่สำคัญที่สุดในคัมภีร์นี้ และเป็นต้นแบบของมหาปณิธานที่มีชื่อเสียงอย่างมากในบรรดาคัมภีร์มหายานทั้งหมด