ศึกษาบทบาทและวิธีการเผยแผ่พระพุทธศาสนาสมัยพุทธกาล

บทคัดย่อ

ศึกษาบทบาทและวิธีการเผยแผ่พระพุทธศาสนาสมัยพุทธกาล  โดยมีวัตถุประสงค์   1) เพื่อศึกษาบทบาทและวิธีการเผยแผ่พระพุทธศาสนาสมัยพุทธกาล เป็นการศึกษาเชิงเอกสารและนำมาวิเคราะห์เชิงพรรณา 

          ผลการศึกษาวิจัยบทบาทและวิธีการเผยแผ่พระพุทธศาสนาในสมัยพุทธกาล การศึกษาวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาทและวิธีการเผยแผ่พระพุทธศาสนาในสมัยพุทธกาล สามารถสรุปสาระสำคัญได้ดังนี้ (1) บทบาทของพระพุทธเจ้าในการเผยแผ่พระพุทธศาสนา หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้พระอนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณแล้ว พระองค์ได้ทรงบำเพ็ญประโยชน์เพื่อเกื้อกูลและสร้างความสุขให้แก่คนเป็นอันมาก โดยมุ่งเน้นการอนุเคราะห์ต่อชาวโลก การเผยแผ่ธรรมะของพระองค์ยึดหลักประโยชน์ 3 ประการ คือ 1.1 ทิฏฐธัมมิกัตถประโยชน์: ประโยชน์ที่ได้รับในชาตินี้ เช่น การทำความดี การปฏิบัติตามหลักธรรมที่ส่งผลต่อชีวิตในปัจจุบัน  1.2 สัมปรายิกัตถประโยชน์: ประโยชน์ในชาติหน้า ซึ่งหมายถึงการเตรียมความพร้อมสำหรับชีวิตหลังความตาย 1.3 ปรมัตถประโยชน์: ประโยชน์สูงสุด คือ การบรรลุธรรมและการหลุดพ้นจากวัฏสงสาร พระพุทธเจ้าเน้นการสอนธรรมตามหลักไตรสิกขา ได้แก่ ศีล สมาธิ และปัญญา โดยเห็นว่าไตรสิกขาเป็นเครื่องมือสำคัญในการพัฒนาทางพฤติกรรม การมีวินัยในตนเอง การรับผิดชอบต่อความดีงามของสังคม และการพัฒนาทางปัญญาเพื่อนำไปสู่ความรู้แจ้ง ซึ่งทำให้พ้นจากการครอบงำของอวิชชา พระองค์ยังทรงสอนธรรมะตามศักยภาพของผู้ฟัง เพื่อให้เกิดความเข้าใจอย่างแท้จริง (2) วิธีการเผยแผ่พระพุทธศาสนาของพระพุทธเจ้า พระพุทธเจ้าใช้วิธีการเผยแผ่ธรรม 4 ประการ ดังนี้ 2.1 การสอนแบบสากัจฉา คือ การสนทนาธรรมกับผู้ฟัง โดยใช้การถามตอบเพื่อให้ผู้ฟังเกิดความเข้าใจและมีศรัทธาในพระพุทธศาสนา 2.2 การสอนแบบบรรยาย ใช้ในการแสดงธรรมในที่ประชุมใหญ่ที่มีประชาชนและพระสงฆ์เป็นจำนวนมาก มุ่งเน้นการอธิบายหลักธรรมอย่างลึกซึ้ง 2.3 การสอนแบบตอบปัญหา ทรงใช้การวิเคราะห์และตอบปัญหาให้เหมาะสมกับลักษณะของคำถาม เพื่อให้ผู้ถามเข้าใจธรรมะมากขึ้น 2.4 การวางกฎข้อบังคับ ทรงกำหนดกฎและข้อบังคับให้พระสาวกปฏิบัติร่วมกัน เพื่อความสงบเรียบร้อยและความสามัคคีในหมู่คณะ (3) วิธีการเผยแผ่ของพระสงฆ์ในสมัยพุทธกาล พระสงฆ์ในสมัยพุทธกาลมีบทบาทสำคัญในการเผยแผ่พระพุทธศาสนา โดยมีพระพุทธเจ้าเป็นผู้นำในการเผยแผ่ และแต่ละท่านมีวิธีการเผยแผ่ที่แตกต่างกันตามบุคคลิกลักษณะเฉพาะ ดังนี้ 3.1 พระสารีบุตร เน้นการสนทนาธรรมและการอธิบายให้ผู้ฟังเกิดความรู้ความเข้าใจอย่างถ่องแท้ 3.2 พระโมคคัลลานะ มีอิทธิฤทธิ์และใช้ความสามารถนี้ในการดึงดูดผู้ที่มีความเห็นผิดให้หันมานับถือพระพุทธศาสนา 3.3 พระมหากัสสปะ มีนิสัยรักความสงบ จึงมุ่งปฏิบัติธุดงค์วัตร