การปฏิสัมพันธ์ทางพุทธศาสนาระหว่างไทยและศรีลังกาในพุทธศตวรรษที่ 24

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 3 ข้อ คือ 1) ศึกษาการพระพุทธศาสนาของไทยในพุทธศตวรรษที่ 24          2) ศึกษาการพระพุทธศาสนาของศรีลังกาในพุทธศตวรรษที่ 24 และ 3) ศึกษาการปฏิสัมพันธ์ทางพระพุทธศาสนาระหว่างไทยและศรีลังกาในพุทธศตวรรษที่ 24 การวิจัยครั้งนี้เป็นวิจัยเชิงคุณภาพ โดยมีวิธีการเก็บและรวบรวมข้อมูลจากเอกสาร ตำรา บทความวิชาการ และงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง ทั้งปฐมภูมิและทุติยภูมิ แล้วนำมาสรุปวิเคราะห์เชิงพรรณนา

ผลการวิจัยพบว่า 1) การพระพุทธศาสนาของไทยในพุทธศตวรรษที่ 24 ชี้ให้เห็นว่าสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกและพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย พระสงฆ์จำนวนมากพากันประพฤติผิดพระธรรมวินัย จนสถาบันพระมหากษัตริย์ต้องชำระอธิกรณ์หลายครั้ง พร้อมตรากฎหมายหลายฉบับเพื่อควบคุมพฤติกรรมของพระสงฆ์ บทบาทเด่นชัดของสถาบันกษัตริย์คือการสังคายนาพระไตรปิฎกและการจัดการศึกษา เพื่อเป็นคู่มือสำหรับสั่งสอนพระสงฆ์สามเณร ต่อมาสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว บ้านเมืองเข้าสู่ภาวะปกติและการค้ารุ่งเรือง สมัยนี้พระสงฆ์ศรีลังกาหลายรูปเดินทางมาสืบการพระศาสนาในไทย พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงโปรดให้ส่งพระสงฆ์ไทยเดินทางไปศรีลังกา เพื่อสืบข่าวการพระศาสนา 2) การพระพุทธศาสนาของศรีลังกาในพุทธศตวรรษที่ 24 พบว่าช่วงแรกเกิดความบาดหมางระหว่างกษัตริย์ทมิฬราชวงศ์นายักกร์และพสกนิกรชาวสิงหล เป็นเหตุให้ชาวสิงหลชักชวนอังกฤษเข้ายึดครองอาณาจักรแคนดี ช่วงท้ายตรงกับสมัยอังกฤษเข้าปกครองเกาะลังกา แม้เบื้องต้นอังกฤษจะออกกฎหมายคุ้มครองพระพุทธศาสนา แต่ก็ให้อิสระแก่นักบวชชาวคริสต์สามารถเผยแผ่ศาสนาได้อย่างเสรี  พร้อมสนับสนุนให้ก่อตั้งโรงเรียนเพื่อสอนลูกหลานชาวสิงหลให้เข้ารีตเป็นคริสต์ และ 3) การปฏิสัมพันธ์ทางพระพุทธศาสนาระหว่างไทยและศรีลังกาในพุทธศตวรรษที่ 24 พบว่าไทยต้องการทราบการพระพุทธศาสนาในศรีลังกา โดยเฉพาะวัตรปฏิบัติของพระสงฆ์และประเพณีอันดีงามของชาวพุทธศรีลังกา พร้อมต้องการยืมคัมภีร์หายากมาคัดลอก ส่วนศรีลังกาต้องการความสนับสนุนการเดินทางและการบวชในคณะสงฆ์ธรรมยุติกนิกาย