การละเลยต่อหน้าที่ตามกฎหมายที่เป็นคดีละเมิดอันอยู่ในเขตอำนาจของศาลปกครอง ภายใต้พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ.2542

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นบทความวิชาการ มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ความหมายและขอบเขตของหลักการว่าด้วยการที่หน่วยงานทางปกครองหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐละเลยต่อหน้าที่ตามที่กฎหมายกำหนดให้ต้องปฏิบัติ โดยมุ่งศึกษาปัญหาการตีความและการประยุกต์ใช้หลักการดังกล่าวที่ส่งผลต่อการกำหนดเขตอำนาจระหว่างศาลปกครองกับศาลยุติธรรม ตลอดจนเสนอแนวทางในการกำหนดเขตอำนาจศาลที่มีความชัดเจนและเป็นธรรมสำหรับคดีลักษณะดังกล่าว ภายใต้ขอบเขตเนื้อหา บทความนี้ได้ศึกษาวิเคราะห์บทบัญญัติกฎหมายที่เกี่ยวข้อง คำพิพากษาศาลปกครองสูงสุด และคำวินิจฉัยชี้ขาดเขตอำนาจศาลในกรณีตัวอย่างที่เกี่ยวข้อง พร้อมทั้งพิจารณาหลักการพื้นฐานทางกฎหมายมหาชน ได้แก่ หลักความชอบด้วยกฎหมายในการกระทำทางปกครอง และหลักการจัดทำบริการสาธารณะของรัฐ เพื่อนำมาเชื่อมโยงและอธิบายปัญหาการละเลยต่อหน้าที่ตามที่กฎหมายกำหนดให้ต้องปฏิบัติอย่างเป็นระบบ ซึ่งมีวิธีการศึกษาจากเอกสารเป็นหลัก โดยผลการศึกษาพบว่า กรณีที่หน่วยงานทางปกครองหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐมีหน้าที่ตามที่กฎหมายกำหนดไว้อย่างชัดแจ้งแล้วละเลยไม่ปฏิบัติตามหน้าที่ดังกล่าว ย่อมถือเป็นการละเลยต่อหน้าที่ตามที่กฎหมายกำหนดให้ต้องปฏิบัติ ซึ่งอยู่ในอำนาจพิจารณาของศาลปกครองตามมาตรา 9 (2) แห่งพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. 2542 และหากการละเลยดังกล่าวก่อให้เกิดความเสียหายแก่ประชาชน ย่อมเป็นคดีละเมิดทางปกครองตามมาตรา 9 (3) ของพระราชบัญญัติเดียวกัน ซึ่งผู้เสียหายมีสิทธิฟ้องเรียกค่าสินไหมทดแทนต่อศาลปกครองได้ อย่างไรก็ดี ยังปรากฏว่าการวินิจฉัยเขตอำนาจศาลในบางกรณีมีความเห็นแตกต่างกัน โดยบางกรณีถูกวินิจฉัยว่าเป็นเพียงการกระทำละเมิดอันเกิดจากการปฏิบัติหน้าที่โดยทั่วไปของเจ้าหน้าที่รัฐ มิใช่การละเลยต่อหน้าที่ตามที่กฎหมายกำหนด ทำให้คดีต้องอยู่ในอำนาจของศาลยุติธรรม ความไม่ชัดเจนดังกล่าวก่อให้เกิดความสับสนในทางกฎหมายและส่งผลกระทบต่อสิทธิของผู้เสียหายในการเข้าถึงความยุติธรรมอย่างเท่าเทียม บทความนี้จึงเสนอให้กำหนดหลักเกณฑ์ในการวินิจฉัยเขตอำนาจศาลโดยพิจารณาจากลักษณะของหน้าที่ตามกฎหมายเป็นสำคัญ หากเป็นหน้าที่ที่กฎหมายกำหนดให้หน่วยงานของรัฐต้องดำเนินการ การละเลยไม่ปฏิบัติหน้าที่นั้นควรอยู่ในอำนาจของศาลปกครอง เพื่อสร้างความชัดเจน ความเป็นธรรม และความสอดคล้องของบรรทัดฐานทางกฎหมาย อันจะช่วยเสริมสร้างความเชื่อมั่นในระบบกฎหมายมหาชนของประเทศ ทั้งยังสามารถนำผลการศึกษาไปใช้เป็นแนวทางในการปฏิบัติหน้าที่ของหน่วยงานของรัฐ และเป็นข้อมูลประกอบการปรับปรุงกฎหมายและพัฒนากระบวนการยุติธรรมทางปกครองให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น