พลเมืองวิถีพุทธกับการรักษาศีล 5

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้นำเสนอการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่าง “ศีล 5” กับ “ความเป็นพลเมืองวิถีพุทธ” โดยมุ่งชี้ให้เห็นว่า ศีล 5 มิได้เป็นเพียงข้อห้ามทางศาสนาในระดับบุคคลเท่านั้น หากแต่เป็นหลักจริยธรรมที่มีบทบาทสำคัญในการวางรากฐานความเป็นพลเมืองในสังคมพุทธ โดยเฉพาะในบริบทของสังคมไทยที่พระพุทธศาสนาเป็นรากฐานทางวัฒนธรรม ศีล 5 ทำหน้าที่เป็นกลไกในการปลูกฝังคุณธรรม จริยธรรม และวินัยในตนของปัจเจก นำไปสู่พฤติกรรมที่ไม่เบียดเบียน เคารพสิทธิ มีความซื่อสัตย์ รับผิดชอบ และมีสติ ซึ่งคุณลักษณะเหล่านี้ล้วนเป็นองค์ประกอบสำคัญของพลเมืองที่ดีในระบอบประชาธิปไตย นอกจากนี้ บทความยังเชื่อมโยงแนวคิดของศีลกับพัฒนาการของความเป็นพลเมืองในพระพุทธศาสนา โดยอ้างอิงจากอัคคัญญสูตรที่กล่าวถึงวิวัฒนาการของสังคมมนุษย์ผ่านมุมมองเชิงธรรมาธิปไตย และชี้ให้เห็นว่าระบบสังฆะของพระพุทธเจ้าได้วางรากฐานสังคมแบบประชาคมที่เน้นความเสมอภาค ไม่ยึดติดชนชั้นวรรณะ และมีพระธรรมวินัยเป็นกติกาสังคมร่วมกัน บทสรุปของบทความจึงเสนอองค์ความรู้ใหม่ว่า ศีล 5 คือกลไกจริยธรรมที่เชื่อมโยงจิตสำนึกของปัจเจกไปสู่ระเบียบสังคมแบบประชาคมภายใต้กติกาแห่งธรรม ซึ่งสามารถส่งเสริมความเป็นพลเมืองที่มีคุณภาพ และนำไปสู่สันติสุขในสังคมได้อย่างยั่งยืน