การประยุกต์ใช้หลักธรรมเพื่อเพิ่มความสุขและการเรียนรู้ในสถานศึกษา
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการประยุกต์ใช้หลักธรรมในพระพุทธศาสนา ได้แก่ ศีล สมาธิ ปัญญา และอริยสัจ 4 ในการสร้างสภาพแวดล้อมการเรียนรู้ที่ส่งเสริมสุขภาวะและผลสัมฤทธิ์ทางการศึกษาในสถานศึกษา โดยใช้การวิเคราะห์เอกสารและการสังเคราะห์แนวคิดเชิงวิชาการ ผลการศึกษาชี้ให้เห็นว่า การนำหลักธรรมมาประยุกต์ใช้ เช่น การสอนศีลธรรมผ่านกิจกรรม การฝึกสมาธิในชั้นเรียน และการส่งเสริมการคิดเชิงวิเคราะห์ ช่วยให้ผู้เรียนเกิดความสงบ ลดความเครียด เพิ่มสมาธิ และกระตุ้นความคิดสร้างสรรค์ อีกทั้งยังส่งผลเชิงบวกต่อพฤติกรรมและความสัมพันธ์ระหว่างครูกับนักเรียน ข้อค้นพบสะท้อนให้เห็นว่า การบูรณาการหลักธรรมเข้ากับกระบวนการเรียนการสอนสามารถสร้างสมดุลระหว่างการเรียนรู้และชีวิตส่วนตัวของผู้เรียน ส่งเสริมคุณลักษณะอันพึงประสงค์ และพัฒนาทักษะการจัดการอารมณ์และการคิดวิเคราะห์อย่างมีระบบ บทความยังเสนอแนวทางปฏิบัติ เช่น การจัดสภาพแวดล้อมที่ส่งเสริมความสุข การออกแบบกิจกรรมที่ใช้หลักธรรมเป็นแกนกลาง และการติดตามผลการเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง เพื่อปรับปรุงกระบวนการสอนให้เหมาะสม ผลลัพธ์ชี้ให้เห็นถึงแนวทางการจัดการศึกษาเชิงบูรณาการที่มุ่งเน้นการพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้เรียนอย่างยั่งยืน และเตรียมความพร้อมในการเผชิญความเปลี่ยนแปลงทางสังคมและเทคโนโลยีในอนาคต
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข. (2561). แผนพัฒนาสุขภาพจิตแห่งชาติฉบับที่ 1. นนทบุรี: ห้างหุ้นส่วนจำกัดวนิดาการพิมพ์.
ขนิษฐา บุญมาวงษา, (2561). ความสุขในการเรียนรู้ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาโรงเรียนอัสสัมชัญศรีราชา จังหวัดชลบุรี. (ปริญญานิพนธ์ คณะศึกษาศาสตร์). มหาวิทยาลัยบูรพา.
จักรพงษ์ ทิพสูงเนิน, รวิช ตาแก้ว, กีรติ บุญเจือ. (2566). วิธีการสร้างความสุขตามหลักพุทธปรัชญา. วารสารรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา, 6(1), 77.
ชีวัน เขียววิจิตร, (2551). การศึกษารายกรณี นักเรียนที่มีพฤติกรรมหนีเรียน. (สารนิพนธ์). มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
ธนภรณ์ ตั้งเพชรศิริพงษ์, สิริวัฒน์ ศรีเครือดง, วิชุดา ฐิติโชติรัตนา. (2565). ผลของกิจกรรมตามแนวพุทธจิตวิทยาโดยการฝึกสมาธิ. วารสาร มจร การพัฒนาสังคม, 7(2), 183.
นพพล โพธิ์เงิน. (2560). การบริหารการศึกษาตามหลักไตรสิกขากับทฤษฎีเชิงระบบ. วารสารครุศาสตร์ปริทรรศน์, 4(1), 140.
นางขวัญเนตร คาวีวงศ์. (2555). เรียนให้มีความสุข. ในการประชุมคณะกรรมการศึกษาและพัฒนาความรู้ทางจิตวิทยาและสังคม ครั้งที่ 3/2555. แหล่งที่มา: https://shorturl.asia/PUKxu [15 สิงหาคม 2568]
นางสาวนิโลบล สัตบุตร,. (2564). แบบการสอนของอาจารย์กับความสุขในการเรียนของนักศึกษา. (โครงงานพิเศษทางจิตวิทยา คณะจิตวิทยา). มหาวิทยาลัยเกษมบัณฑิต.
ปานทิพย์ พอดี, (2562). รูปแบบการเรียนรู้อย่างมีความสุข (FART). วารสารวิชาการสังคมมนุษย์ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช, 11(1), 78-90.
ปุทมพร เปยถีนอม, สะอาดลักษณ์ จงคล้ายกลาง. (2024). การพัฒนาความสุขในการเรียนรู้ของนักศึกษาระดับบัณฑิตศึกษา. Leadership Educational Administration Development Journal Ramkhamhaeng University, 1(1), 12-15
พระครูวินัยธรสมุทร ถาวรธมฺโม, อำนาจ ยอดทอง,ภิญญาพัชญ์ ปลากัดทอง. (2562). ศึกษาวิเคราะห์รูปแบบการเรียนรู้อย่างมีความสุขในพระพุทธศาสนา. วารสารมหาจุฬาวิชาการ, 7(2), 167–168.
พระปลัดไพทูรย์ ธมมโชโต (ใจชื่น), แม่ชีกฤษณา รักษาโฉม. (2564). ศึกษาการฝึกสติเสริมสร้างสมาธิในการเรียนของนักเรียนโรงเรียนสระลุมพุก. วารสารมหาจุฬาวิชาการ, 8(3), 6.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2552). การศึกษาทั่วไปเพื่อพัฒนามนุษย์. กรุงเทพฯ: ศูนย์บริหารจัดการวิชาศึกษาทั่วไป มศว.
พระมงคลธรรมวิธาน,พระมหาประสิทธิ์ สระทอง. (2563). การสร้างความสุขในทัศนะของพระพุทธศาสนา. วารสารสิรินธรปริทรรศน์, 21(1), 261.
พระมหาบุญนา ฐานวีโร. (2560). วิธีการสอนอย่างมีความสุข. วารสารศึกษาศาสตร์ มมร, 5(1), 35.
พระมหาสุวัฒน์ กิตฺติเมธี (คงยืน),สมควร นามสีฐาน, (2565). บทบาทครูในการสร้างบรรยากาศการเรียนรู้ให้ผู้เรียนมีความสุข. วารสาร มจร อุบลปริทรรศน์, 7(3), 595.
พระมหาอุดร อุตฺตโร (มากดี), พระครูสิริภูรินิทัศน์ (ฐิตสคฺโค ดิษสวรรค์). (2565). การพัฒนาตนให้มีความสุขตามวิถีพุทธ. วารสารมหาจุฬาวิชาการ, 10(1), 167.
พระสมพร ปสนฺโน (หลังแก้ว). (2567). การประยุกต์ใช้หลักคำสอนทางพระพุทธศาสนาในสังคมยุค 4.0. วารสารปัญญาและคุณธรรม, 1(3), 24–26.
พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ปัญจกนิบาต. (ไม่ระบุปี). โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย (เล่ม 22, หน้า 35–36).
พระเปรมชัย พงาตุนัด. (2567). การจัดการเรียนรู้ด้วยการเจริญอานาปานสติ. วารสารนวัตกรรมการจัดการศึกษาและการวิจัย, 6(5), 1160–1161.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกฉบับภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย (เล่ม 10, หน้า 88). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
รศ.รินทร์ เกรย์,วรชัย ทองไทย,เรวดี สุวรรณนพเก้า. (2553). ความสุขเป็นสากล. กรุงเทพฯ: สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล.
สงกรานต์ อนุสุเรนทร์, (2566). การประยุกต์ใช้หลักไตรสิกขาในการบริหารการศึกษาในศตวรรษที่ 21. วารสารวิชาการจินตาสิทธิ์, 1(2), 92-102.
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2566). ทุกข์สำหรับเห็น แต่สุขสำหรับเป็น. ในงานพระราชทานเพลิงศพ ดร.วิรัช อารมย์ดี (พิมพ์ครั้งที่ 94), 5.
สุธีรา งามเกียรติทรัพย์, การสร้างบรรยากาศในการเรียนให้เกิดความคิดสร้างสรรค์. วารสารนิตยสารเสียงจากมหายาน, 7(1), 27.
สุภัสสรา วันทมาตย, พระมหาญาณวัฒน ฐิตวฑฺฒโน. (2566). SUPAT Model: รูปแบบการเรียนรู้สู่การพัฒนานวัตกรรมผู้เรียนร่วมกับหลักอิทธิบาท 4. วารสารครุศาสตรปริทรรศน์, 10(2), 523.
สันติ เมืองแสง, พระรัตนมุนี (ปุณณมี วิสารโท). (2566). สังคมศึกษาวิถีพุทธ: การประยุกต์หลักธรรมเพื่อลดความเครียดของนักเรียน. วารสารนวพุทธศาสตร์, 2(2), 65.
อธิคุณ สินธนาปัญญา, อภิธีร์ ,ทรวบัณฑิตย์, ราชัน บุญธิมา, วีระ สุภากิจ,. (2557). การบริหารความสุขในสถานศึกษา. สุทิปริทัศน์, 28(88), 20.
Scott, E. (2568). อนาคตของการศึกษา: มุมมองสู่ 20 ปีข้างหน้า. Retrieved: https://shorturl.asia/isHUa [11 August 2568].
