แนวทางการจัดการเรียนรู้สังคมศึกษาที่เสริมสร้างความเป็นพลเมืองตื่นรู้ในสังคมประชาธิปไตย
คำสำคัญ:
พลเมืองตื่นรู้, สังคมศึกษา, สังคมประชาธิปไตยบทคัดย่อ
พลเมืองตื่นรู้ (Active Citizen) เป็นแนวคิดสำคัญในสังคมประชาธิปไตย หมายถึง พลเมืองที่มีความรับผิดชอบต่อสังคมและมีส่วนร่วมในการพัฒนาชุมชนโดยยึดหลักการของการปฏิบัติตามกฎหมาย ขนบธรรมเนียม ประเพณี วัฒนธรรม พลเมืองตื่นรู้ไม่เพียงแค่ตระหนักถึงปัญหาที่เกิดขึ้นในสังคม แต่ยังมีความมุ่งมั่นในการร่วมมือที่จะแก้ไขปัญหาด้วยความจริงจัง เพื่อเสริมสร้างประชาธิปไตยที่แท้จริง คุณลักษณะสำคัญของพลเมืองตื่นรู้ประกอบด้วย 5 ด้าน ได้แก่ ความรู้ (Knowledge) ทักษะ (Skills) ทัศนคติ (Attitudes) ค่านิยม (Values) และพฤติกรรมที่แสดงออก (Active Engagement) การส่งเสริมความเป็นพลเมืองตื่นรู้ควรมุ่งเน้นการพัฒนาความรู้และทักษะในการปกครอง มีส่วนร่วมทางการเมือง การเรียนรู้ที่ส่งเสริมความเป็นพลเมืองตื่นรู้ในสังคมประชาธิปไตย ควรเน้นให้ผู้เรียนได้มีส่วนร่วมในการกำหนดกิจกรรมและปฏิบัติจริง โดยไม่ชี้นำความคิดเห็นหรือฝักใฝ่ฝ่ายใด ทางการเมือง การเรียนรู้ที่มีการวางแผนและปฏิบัติจริงช่วยให้ผู้เรียนเข้าใจบทบาทของตนเองในฐานะพลเมืองที่มีความรับผิดชอบ และกระตุ้นให้มีส่วนร่วมทางการเมืองและการส่งเสริมพลเมืองตื่นรู้ผ่านกระบวนการเรียนรู้ที่หลากหลาย และมีส่วนร่วมจะช่วยให้ผู้เรียนเข้าใจบทบาทและความรับผิดชอบในฐานะพลเมือง พร้อมที่จะมีส่วนร่วมในการสร้างสังคมประชาธิปไตยที่ยั่งยืน และพัฒนาสังคมที่มีความเสมอภาคและเป็นประชาธิปไตยอย่างแท้จริง
Downloads
เอกสารอ้างอิง
กลุ่ม Thai Civic Education. (2556). กรอบแนวคิดหลักสูตรการศึกษาเพื่อสร้างความเป็นพลเมืองในระบอบประชาธิปไตยของไทย (Conceptual framework for Thai Democratic Citizenship Education Curriculum). กรุงเทพฯ: เทคนิค อิมเมท.
ญาศินี เกิดผลเสริฐ. (2558). การพัฒนาทุนมนุษย์สู่ความเป็นพลเมืองที่ตื่นตัว. วารสารบริหารการศึกษา, 5(2), 166 - 175.
ทิศนา แขมมณี. (2561). ศาสตร์การสอน: องค์ความรู้เพื่อการจัดกระบวนการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
นภาพร แสงนิล. (2561). กลยุทธ์การเสริมสร้างคุณลักษณะความเป็นพลโลกให้กับผู้เรียนโรงเรียนมัธยมศึกษาจังหวัดน่าน. มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่.
วัชรินทร์ ชาญศิลป์. (2561). ความเป็นพลเมืองของเยาวชนไทย. วารสารรัฐศาสตร์ปริทรรศน์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, 5(1), 187 - 209.
ศรัณยุ หมั้นทรัพย์. (2551). การศึกษาเพื่อสร้างพลเมือง: ฐานรากของการเมืองภาคพลเมือง. วารสารสถาบันพระปกเกล้า, 6(2), 101 - 115.
สมหวัง พิธิยานุวัฒน์. (2554). ยุทธศาสตร์การจัดการการศึกษาเพื่อความเป็นพลเมืองและพลโลกในศตวรรษที่ 21. Paper presented at the การประชุมวิชาการสถาบันพระปกเกล้า, ความเป็นพลเมืองกับอนาคตประชาธิปไตยไทย.
สุวิทย์ เมษินทรีย์. (2568). พลเมืองที่ตื่นรู้: ฐานรากที่แท้จริงของระบอบประชาธิปไตย. สืบค้น มกราคม 20, 2568, จาก https://web.facebook.com/drsuvitpage/.
สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2550). การจัดการเรียนรู้แบบใช้ปัญหาเป็นฐาน. กรุงเทพฯ: ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย.
_______. (2561). มาตรฐานการศึกษาของชาติ พ.ศ. 2561. กรุงเทพฯ: สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ.
_______. (2564). กรอบสมรรถนะหลักของผู้เรียนระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน. กรุงเทพฯ: พริกหวานกราฟฟิค.
สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร. (2559). การเสริมสร้างความเป็นพลเมืองในระบอบประชาธิปไตย. กรุงเทพฯ: สำนักการพิมพ์สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร
อภิชา กรีมาบุตร. (2566). แนวทางการจัดการเรียนรู้สังคมศึกษา เพื่อเสริมสร้างความเป็นพลเมืองตื่นรู้ของนักเรียน ระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย. นครปฐม: มหาวิทยาลัยศิลปากร.
Cogan, J. J. (1997). Multidimensional Citizenship: Educational Policy for The 21st Century: An Executive Summary of The Citizenship Education Policy Study Project: University of Minnesota.
Fallace, T. D. (2011). Tracing John Dewey’s Influence on Progressive Education, 1903 - 1951: Toward a Received Dewey. Teacher College Record, 113(3), 463 - 492.
Hoskins, B., Villalba, E., Van Nijlen, D., & Barber, C. (2008). Measuring Civic Competence in Europe. The Proceedings of IRC
McLean, S. F. (2016). Case-based Learning and Its Application in Medical and Health-care fields: A Review of Worldwide Literature. Journal of Medical Education and Curricular Development, 3, 39 – 49. https://doi.org/10.1177/2382120516646877.
Smith, M., & Graham, B. (2014). Teaching Active Citizenship: A Companion to The Traditional Political Science Curriculum. PS: Political Science & Politics, 47(3), 703 - 710.
Turner, B., & Hamilton, P. (2003). Citizenship: Critical Concepts. London: Routledge.
