คติความเชื่อเรื่องเขาพระสุเมรุในล้านนา

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ คือ 1. เพื่อศึกษาแนวคิดเกี่ยวกับเขาพระสุเมรุในพระพุทธศาสนา และ 2. เพื่อศึกษาแนวคิดเกี่ยวกับเขาพระสุเมรุในล้านนา เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ คือ การศึกษาเอกสารประกอบการสัมภาษณ์เชิงลึก
ผลการวิจัยพบว่า แนวคิดเกี่ยวกับเขาพระสุเมรุมีปรากฏในพระไตรปิฎก และคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนาในยุคหลัง คือ อรรถกถา จักรวาลทีปนี และไตรภูมิพระร่วง โดยได้กล่าวตรงกับว่า เขาพระสุเหรุศูนย์กลางของโลกหรือจักรวาล เป็นที่อยู่ของสิ่งมีวิญญาณในภพและภูมิต่างๆ ของสัตวโลก ตั้งอยู่เหนือน้ำ มีภูเขารองรับ ๓ ลูก คือ ตรีกูฏ (สามเส้าหรือสามยอด) ความเชื่อเรื่องเขาพระสุเมรุในล้านนานั้นก็ได้รับอิทธิพลมาจากพระพุทธศาสนาเป็นหลัก ทำให้เกิดอิทธิพลต่อศิลปกรรม จิตรกรรม ประติมากรรม และประเพณี วัฒนธรรม เช่น การสร้างวัดที่ยึดโยงกับแนวคิดของเขาพระสุเมรุ การสร้างสัตภัณฑ์สำหรับบูชาพระรัตนตรัย การบูชาเทวดาที่รักษาประจำเขาพระสุเมรุทั้ง 4 ทิศ เป็นต้น